Czy można lepiej, szybciej i taniej w gospodarce odpadami komunalnymi?

Zakład Gospodarki Wodno-Kanalizacyjnej w Tomaszowie Mazowieckim Sp. z o.o. prowadzi działalność w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków na terenie miasta i częściowo aglomeracji. Swoją 20. rocznicę działalności świętował poprzez przejęcie nowych obowiązków. Obsługa gospodarki wodociągowej i kanalizacyjnej, w tym sanitarnej i deszczowej, stała się podstawą do przejęcia kolejnego zadania z zakresu podstawowych usług publicznych, które decydują o dobrostanie mieszkańców danych społeczności lokalnych. Realizacja powyższych usług stanowi potencjał w dążeniu do osiągnięcia długotrwałej efektywności poprzez realizację inwestycji infrastrukturalnych, a jednocześnie umożliwia budowę gospodarki obiegu zamkniętego. – Rzeka, według wszelkich wskaźników zanieczyszczenia, jest po prostu martwa. Po prostu jeszcze jej nie skremowano – powiedziała Sunite Narain, szefowa Centrum Nauki i Środowiska w Indiach, znajdująca się na liście 100 najbardziej wpływowych ludzi na świecie. Słowa te dotyczą świętej rzeki Yamuna, z której wodę pitną czerpie 57 milionów ludzi. Nie możemy dopuścić choćby do zbliżonych okoliczności. Dlatego w Polsce ustawodawca w 2012 roku włączył odbiór i zagospodarowanie odpadów, w tym odpadów komunalnych, podobnie jak gospodarkę wodociągowo-kanalizacyjną, do jednego z zadań własnych samorządu gminy, nakładając w ten sposób kolejne obowiązki i ustanawiając publiczną odpowiedzialność za los, jaki spotka śmieci. Pomimo że nie myślimy o tym na co dzień, to właśnie gospodarkę odpadami powinniśmy traktować jako dobrostan społeczny. Zachowanie porządku i czystości na terenach prywatnych i publicznych nie jest oczywiste, o czym możemy przekonać się sami, obserwując nagrania i zdjęcia z miast takich jak Nowy Jork, Neapol, Paryż, Pekin, Delhi czy Meksyk, a okresowo nawet w Polsce. Nieustanny i przyspieszający rozwój we wszystkich dziedzinach życia niesie za sobą konsekwencje, które, niestety, nie stanowiły przedmiotu refleksji kolejnych pokoleń. Dzisiaj przekonujemy się, że czysta woda, ziemia i powietrze, zamiast być dobrem każdego człowieka, stają się prawdziwym deficytowym skarbem, a efektywne i bezpieczne przekazanie i zagospodarowanie odpadów jest podstawą w ich ochronie. Dynamicznie zwiększająca się świadomość ekologiczna, rynkowe trendy oraz uwarunkowania prawne i ekonomiczne kalkulacje sprawiają, że specyfika lokalnego środowiska i rozwiązania w zakresie zagospodarowania odpadów bardzo często decydują o zadaniach inwestycyjnych i lokowaniu w danych terenach inwestycji kluczowych dla określonych regionów. W efekcie można wskazać, że zabezpieczenie dostępności do skutecznej i efektywnej gospodarki odpadami pozwala na zapewnienie stabilnego rozwoju społeczności lokalnych. Ten uporządkowany stan, przy akceptowalnych społecznie kosztach, to właściwie cel, do którego dążą włodarze miast. Szybka ścieżka prawna Tomaszów Mazowiecki jest miastem, które wykorzystało możliwości, jakie dał ustawodawca w Prawie zamówień publicznych poprzez zastosowanie zamówienia wewnętrznego, czyli zamówienia z wolnej ręki, przy wykorzystaniu posiadanej przez miasto spółki komunalnej. Zastosowanie zamówienia in house może nie tylko pozwolić na skorzystanie z lepszych warunków finansowania, lecz również zagwarantować posiadanie wpływu na ścieżkę cenową usług w zakresie gospodarki odpadami. W tym miejscu należy zaznaczyć, że miasto posiada wtedy stały nadzór i kontrolę nad wykonywaniem zadania. Rosnące ceny i niestabilna sytuacja prawna dotycząca gospodarki odpadami to podstawowe powody podjęcia decyzji o przekazaniu zadania odbioru i transportu odpadów miejskiej spółce, czyli podmiotowi, którego głównym zadaniem nie jest wypracowywanie zysku, lecz jakość świadczonych usług za akceptowalną społecznie cenę. Odważna decyzja, obarczona dużym ryzykiem czasowym, wyznaczyła przedział czasowy, w którym należało zorganizować powyższe zadanie. W ten sposób ruszył mechanizm przyczyniający się do ochrony mieszkańców Tomaszowa przed drastycznymi podwyżkami cen za odbiór odpadów komunalnych. Kolejne decyzje (Zgromadzenia Wspólników i Zarządu) zmieniły umowę spółki, a w dniu 6 czerwca 2019 r. Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników podjęło decyzję o rozpoczęciu inwestycji w celu realizacji zadania własnego gminy, zgodnie z którą rozpoczęcie świadczenia usług wyznaczono na dzień 1 października 2019 r. Spółka miała niecałe pół roku od podjęcia pierwszych formalnych decyzji na przygotowanie i rozpoczęcie nowej działalności. Konieczne było wdrożenie szybkiej ścieżki organizacyjnej, odpowiednie zarządzanie zasobami ludzkimi oraz wykorzystanie najnowszych rozwiązań. Takie zadanie mogło zostać zrealizowane tylko na bazie istniejącego przedsiębiorstwa. Doświadczenie zdobywane przez lata w obszarze gospodarki wodociągowo-kanalizacyjnej, zasoby ludzkie i nowoczesny system informatyczny stały się podstawą, na której zbudowano kolejny obszar działalności spółki, nowy i nowoczesny – umożliwiający m.in. elektroniczną obsługę poszczególnych punktów na trasie, integrację z Bazą danych odpadowych (BDO), generowanie kart drogowych, generowanie naliczeń i tras, integrację z tabletami dla kierowców, wprowadzanie danych o odebranych odpadach i generowanie raportów o odpadach, o podziale kosztów na poszczególne frakcje oraz o przejechanych kilometrach, paliwie i godzinach pracy. Wykorzystanie tabletów w pracy kierowców, na których wyznaczone zostają trasy i punkty, pozwala znacznie usprawnić pracę. Kierowcy mają możliwość zaznaczenia obsłużonych punktów i odebranych pojemników/worków, notowania nieprawidłowości (łącznie ze zdjęciami przypisanymi do danych punktów) oraz szybkiego synchronizowania danych z systemem informatycznym. Wartością dodaną są zastosowanie wideorejestratorów umieszczonych na pojazdach oraz macierzy dyskowej umożliwiającej weryfikację danych z wideorejestratorów, a także monitoring GPS pojazdów wraz z system obsługi monitoringu GPS (to skuteczny i profesjonalny system lokalizacji pojazdów GPS. Przy użyciu przeglądarki internetowej użytkownik systemu może śledzić pojazdy w czasie rzeczywistym, jak również przeglądać dane historyczne dotyczące przejechanych tras)., umożliwiający m.in. podgląd pojazdów na żywo, wyznaczanie tras oraz podgląd przebytych tras, wykonywanej czynności i prędkości. Powiązane z systemem zostały również zamontowane w pojazdach sondy paliwa zintegrowane z monitoringiem GPS. Niebagatelne znaczenie miało ponadto zastosowanie pojazdów dwu- i trzykomorowych, umożliwiających odbiór różnych frakcji odpadów jednym pojazdem w jednej trasie. Można? Można! Podjęte działania pozwalają uzyskać odpowiedzi na zadane w tytule artykułu pytanie: „Czy można lepiej, szybciej i taniej w gospodarce odpadami?”. Z pełnym przekonaniem można stwierdzić, że działalność odbywa się na zupełnie innym poziomie, aniżeli mieszkańcy przywykli do tej pory. Odpady odbierane są sprawniej, szybciej, ciszej, z nieporównywalnie mniejszą emisją spalin. Nie dochodzi do przepełnienia pojemników, problem odpadów wielkogabarytowych zalegających na terenie miasta został rozwiązany, a wszystkie zgłoszenia realizowane są niezwłocznie. Co więcej, zmieniła się perspektywa nie tylko mieszkańca, ale również pracowników. Praca odbywa się w nieustannym ruchu, ciężkim sprzętem, obsługując tysiące masywnych pojemników, worków i odpadów takich jak gabaryty, opony czy elektronika. Nowe pojazdy, nowoczesne rozwiązania, zmiana organizacji pracy, przestrzeganie przepisów i norm, poszanowanie czasu pracy, odpowiednia odzież i ochrona oraz zapewnienie wszelkich przepisów dotyczących BHP sprawiają, że również z perspektywy pracownika jego zawód wygląda nieporównywalnie inaczej. Na tym chciałoby się zakończyć, natomiast odpowiedź na postawione pytania nie byłaby wtedy pełna. Przejęcie obsługi mieszkańców i transport z przekazaniem do zagospodarowania nie zamykają systemu do końca. Pozostaje jeszcze samo zagospodarowanie odpadów, które stanowi czynnik najbardziej kosztotwórczy i, niestety, w tej chwili niezależny od spółki. Pomimo wszelkich starań optymalizacji procesu obsługi w zakresie gospodarki odpadami ceny za przyjęcie odpadów na instalacje są wysokie i wciąż rosną. W związku z tym wyzwaniem spółka podejmuje kolejne działania. W tak zwanym międzyczasie przygotowano kolejne inwestycje zbliżające miasto Tomaszów do ostatniego wyzwania tytułowego, czyli „można taniej”. W kwietniu będziemy mogli zapraszać do nowoczesnego Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK), a w kolejce do realizacji założeń GOZ-u są baza transportowa, sortownia i kompostownia. W pogoni za dobrymi rozwiązaniami dla ochrony środowiska, przy dbałości o niskie koszty, nie tracimy na szybkości działania! Maria Chilińska prezes Zarządu ZGWK w Tomaszowie Mazowieckim